Η Κοινωνία των Μελισσών 1.

Η καταγωγή των μελισσών 
Οι μέλισσες εμφανίστηκαν στη γη πριν από 80 εκατομμύρια χρόνια , περίπου, και εξελίχθηκαν από έντομα που έμοιαζαν με σφήκες (Michener 1974). Σήμερα σε όλο τον κόσμο υπάρχουν πάνω από 20000 είδη μελισσών και 700 γένη , ανάμεσα σ’αυτές και η κοινή μέλισσα Apis Mellifera L. Πιστεύεται ότι το σημείο από όπου άρχισε η διασπορά της Apis Mellifera ήταν η περιοχή της ινδικής χερσονήσου και της νοτιοανατολικής Ασίας. Το ελάχιστο μέγεθος μέλισσας είναι 2 χιλιοστά και το μέγιστο 39 χιλιοστά (Rindener, 1986).





Η κοινωνία 
Η μέλισσα είναι κοινωνικό έντομο και ζει σε πολυάριθμες , καλά οργανωμένες κοινωνίες τα μελίσσια. Κάθε μελίσσι περιλαμβάνει μερικές χιλιάδες άτομα , 40.000 ή και περισσότερα στις αρχές του καλοκαιριού, τα οποία έχουν διαφοροποιηθεί σε τρεις τάξεις , τις εργάτριες που αποτελούν το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού, τους κηφήνες και τη βασίλισσα.
Το σπίτι της κοινωνίας 
Το μελίσσι ζει σε φωλιές που το προστατεύουν από τον αέρα και τη βροχή. Η φωλιά είναι ένας κοίλος χώρος με μικρή είσοδο όπως η κουφάλα ενός δέντρου, η κοιλότητα κάποιου βράχου ή κάποιου κτίσματος , όπου στο εσωτερικό της οι μέλισσες χτίζουν κηρήθρες. Το 1885 ο Αμερικανός μελισσοκόμος Langstronth κατασκεύασε την πρώτη κυψέλη, ένα σύνθετο εργαλείο, που επιτρέπει στο μελισσοκόμο να επεμβαίνει στη ζωή του μελισσιού, να υποβοηθά την ανάπτυξή του με διάφορους μελισσοκομικούς χειρισμούς και να συλλέγει περισσότερο μέλι. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους οι μέλισσες το περνούν σε δραστηριότητες μέσα στη φωλιά τους και μόνο ένα μικρό μέρος των δραστηριοτήτων τους λαμβάνει χώρα στο εξωτερικό περιβάλλον και γίνεται αντιληπτό σε μας.
Τα άτομα της κοινωνίας

Η εργάτρια 

Είναι το μικρότερο σε μέγεθος άτομο του μελισσιού. Έχει κοντή κοιλιά, μακριά φτερά, μακριά προβοσκίδα και κεντρί. Έχει όργανα για να συλλέγει και να μεταφέρει νερό, νέκταρ και γύρη, και αδένες που μεταξύ άλλων παράγουν βασιλικό πολτό και κερί. Η εργάτρια είναι ατελές θηλυκό και έχει ατροφικό αναπαραγωγικό σύστημα. Σε εποχές έντονης δραστηριότητας , άνοιξη και καλοκαίρι , ζει το πολύ 45 μέρες ενώ το χειμώνα μέχρι και 6 μήνες. Ουσιαστικά , κύρια αποστολή της , είναι η ενασχόληση με όλες τις εργασίες του μελισσιού, εξού και το όνομά της.

Ο κηφήνας 

Είναι το αρσενικό άτομο του μελισσιού. Έχει κοντή προβοσκίδα, μεγάλα μάτια, φαρδιά κοιλιά και θώρακα. Σε αντίθεση με την εργάτρια δεν έχει κεντρί , ούτε όργανα συλλογής τροφής και παραγωγής κεριού. Το αναπαραγωγικό του σύστημα ωριμάζει 12 μέρες μετά τη γέννησή του και παράγει έως και 10.000.000 σπερματοζωάρια. Κύρια αποστολή του είναι η γονιμοποίηση της βασίλισσας. Έτσι όταν το νέκταρ σπανίζει, οι εργάτριες απομακρύνουν τους κηφήνες από το μελίσσι και τους αφήνουν να πεθάνουν από την πείνα. Ζει το πολύ 2 μήνες.

Η βασίλισσα 

Είναι το πιο μεγαλόσωμο άτομο του μελισσιού. Οι λαμπρότεροι χρωματισμοί και η μακρύτερη κοιλία την κάνουν να μοιάζει με σφήκα και να ξεχωρίζει εύκολα από τις πιο μικρόσωμες εργάτριες και τους χοντροφτιαγμένους κηφήνες. Δεν έχει όργανα για συλλογή γύρης ούτε κηρογόνους αδένες για παραγωγή κεριού όπως η εργάτρια. Το κεντρί της το χρησιμοποιεί για να σκοτώσει τις αδελφές της βασίλισσες και σχεδόν ποτέ εναντίον του ανθρώπου. Η βασίλισσα ζει 3-5 χρόνια και μένει διαρκώς μέσα στην κυψέλη. Πετά έξω απ’ αυτή μόνο δύο φορές στη ζωή της , μια για να γονιμοποιηθεί και μία για να σμηνουργήσει. Αν βρεθεί από άλλη αιτία έξω από την κυψέλη, δεν μπορεί να επιστρέψει σ’ αυτή. Κάθε μελίσσι έχει μια μόνο βασίλισσα, που είναι το μοναδικό τέλειο θηλυκό άτομο του μελισσιού και μαζί η μητέρα όλου του πληθυσμού. Δε συλλέγει τροφή ούτε ασχολείται με άλλες εργασίες. Κύρια αποστολή της είναι η ωοτοκία και η διοίκηση του μελισσιού.

Το αναπαραγωγικό σύστημα 


Ανεπτυγμένο αναπαραγωγικό σύστημα έχουν μόνο οι βασίλισσες και οι κηφήνες. Οι εργάτριες έχουν ατροφικό αναπαραγωγικό σύστημα. Επτά ημέρες μετά την εκκόλαψή της η βασίλισσα πετά έξω από την κυψέλη, στους χώρους συγκέντρωσης των κηφήνων, όπου ζευγαρώνει συνήθως με 8-12 κηφήνες, στον αέρα και σε ύψος 25 μέτρων περίπου, με θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 20 ο C , με ταχύτητα ανέμου μικρότερη από 28 χιλιόμετρα την ώρα, κατά τις απογευματινές ώρες. Κατά τη σύζευξη, τα γεννητικά όργανα του κηφήνα αναστρέφονται , βγαίνουν από το σώμα του και με τη σύσπαση των μυών της κοιλιάς επέρχεται η εκσπερμάτωση. Στη συνέχεια τα γεννητικά του όργανα αποκόπτονται από το σώμα του με αποτέλεσμα το θάνατό του. Μέρος των γεννητικών του οργάνων παραμένει στον κόλπο της βασίλισσας, είναι το λεγόμενο ‘σημάδι ζευγαρώματος’, το οποίο απομακρύνει ο επόμενος κηφήνας. Το ζευγάρωμα διαρκεί 5-18 λεπτά. Η βασίλισσα αποθηκεύει όλο το σπέρμα στη σπερματοθήκη , ο αδένας της οποίας εκκρίνει θρεπτικά συστατικά, για την επιβίωση των 7.000.000 περίπου σπερματοζωαρίων, τα οποία είναι αρκετά για όλη τη διάρκεια της ζωής της. Έτσι η βασίλισσα κατά την ωοτοκία επιλέγει αν θα γονιμοποιήσει ή όχι κάθε αυγό που περνά από τους ωαγωγούς της.

Διαφοροποίηση φύλλου και κάστας 


Η βασίλισσα ωοτοκεί δύο ειδών αυγά, γονιμοποιημένα και αγονιμοποίητα. Τα αγονιμοποίητα θα δώσουν κηφήνες, ενώ τα γονιμοποιημένα θα δώσουν θηλυκά άτομα (Winston 1987). Η διαφοροποίηση αυτή ονομάζεται διαφοροποίηση φύλου. Στη συνέχεια τα θηλυκά άτομα μπορούν να εξελιχθούν σε βασίλισσες ή εργάτριες, ανάλογα με τη διατροφή τους στο στάδιο της προνυμφικής τους ηλικίας. Οι προνύμφες που εξελίσσονται σε βασίλισσες τρέφονται αποκλειστικά με άφθονο βασιλικό πολτό όλες τις μέρες της διατροφής τους, ενώ οι προνύμφες που εξελίσσονται σε εργάτριες τρέφονται τις τρεις πρώτες μέρες με λιγοστό βασιλικό πολτό και τις υπόλοιπες με βασιλικό πολτό, γύρη και μέλι. Η διαφοροποίηση αυτή ονομάζεται διαφοροποίηση κάστας.

Ο βιολογικός κύκλος της μέλισσας 

Η μέλισσα για να ολοκληρώσει την ανάπτυξή της διέρχεται από τρία στάδια : το αυγό, την προνύμφη και τη νύμφη. Όλα τα αυγά προέρχονται από τη βασίλισσα του μελισσιού, είναι μεγάλα και στενόμακρα και έχουν χαρακτηριστική θέση μέσα στο κελί. Τα αυγά της τρίτης ημέρας είναι έτοιμα για την εκκόλαψη της προνύμφης. Οι αναπτυσσόμενες προνύμφες τρέφονται από τις εργάτριες μέλισσες με βασιλικό πολτό, γύρη και μέλι μέχρι την ημέρα που θα σφραγιστούν τα κελιά με κερί. Αφού σφραγιστούν τα κελιά, οι προνύμφες πλέκουν κουκούλι και περνούν στο στάδιο της νύμφης. Για κάθε διαφορετικό άτομο απαιτείται διαφορετικός συνολικός χρόνος ανάπτυξης του εντόμου. Για τη βασίλισσα απαιτούνται 16 ημέρες από την ημέρα ωοτοκίας, για την εργάτρια 21 και για τον κηφήνα 24 ημέρες. 


Η συνέχεια σύντομα !!!

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις